Soạn bài Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn

Đoạn trích “Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn” trong Đại Việt sử kí toàn thư sẽ được giới thiệu trong chương trình Ngữ văn lớp 10.

THPT Nguyễn Đình Chiểu sẽ cung cấp tài liệu Soạn văn 10: Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, mời bạn đọc tham khảo sau đây.

Bạn đang xem: Soạn bài Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn

Soạn văn Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn chi tiết

I. Tác giả

– Ngô Sĩ Liên, chưa rõ năm sinh và năm mất, người làng Chúc Lý, huyện Đức Chương, nay thuộc xã Chúc Sơn, huyện Chương Mỹ, Hà Nội.

– Ông đã đỗ Tiến sĩ năm 1442 dưới triều Lê Thái Tông, được cử vào Viện Hàn lâm.

– Đến đời vua Lê Thánh Tông, ông giữ chức Hữu thị lang bộ Lễ, Triều liệt đại phu kiêm Tư nghiệp Quốc Tử Giám, Tu soạn Quốc sử giám.

II. Tác phẩm

1. Xuất xứ

– Văn bản Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn trích trong “Đại Việt sử ký toàn thư”.

– Đại Việt sử ký toàn thư là bộ chính sử lớn của Việt Nam thời trung đại do Ngô Sĩ Liên biên soạn, hoàn tất năm 1479, gồm 15 quyển, ghi chép lịch sử từ thời Hồng Bàng cho đến khi Lê Thái Tổ lên ngôi (năm 1428).

– Tác phẩm được biên soạn dựa trên cơ sở sách Đại Việt sử ký của Lê Văn Hưu ở thời Trần và Sử ký tục biên của Phan Phu Tiên ở đầu thời Hậu Lê.

2. Bố cục

Gồm 3 phần:

• Phần 1. Từ đầu đến “đó là thượng sách giữ nước như vậy”. Kế sách giữ nước của Trần Quốc Tuấn.
• Phần 2. Tiếp theo đến “cho Quốc Tảng màu viếng”. Trần Quốc Tuấn với lời dặn của cha trước lúc mất
• Phần 3. Còn lại. Những công lao của Trần Quốc Tuấn.

III. Đọc – hiểu văn bản

1. Kế sách giữ nước của Trần Quốc Tuấn

– Trần Quốc Tuấn đưa ra những dẫn chứng về cách trừ giặc, giữ nước.

– Từ đó đưa ra lời khuyên vua Trần nên tùy thời thế mà có sách lược phù hợp.

– Đồng thời, cần lấy sức dân làm gốc…

2. Trần Quốc Tuấn với lời dặn của cha trước lúc mất

– Lời dặn của cha trước lúc mất:

• Trần Liễu trăng trối: vì cha lấy được thiên hạ.
• Thái độ của Trần Quốc Tuấn: Ghi để điều đó trong lòng, nhưng không cho là phải.

=> Trần Quốc Tuấn chọn chữ “trung”, đặt trách nhiệm quốc gia lên trên trách nhiệm với gia đình.

– Câu chuyện với gia nô:

• Đem chuyện của cha kể với hai gia nô để thử thách thái độ, cách ứng xử của họ.
• Hai người gia nô can ông: Làm kế ấy tuy được phú quý một thời mà để lại tiếng xấu ngàn năm.

=> Trần Quốc Tuấn cảm phục, khen ngợi sự trung thực, thẳng thắn, trung nghĩa của họ

– Câu chuyện với hai người con trai: Trần Quốc Tuấn dò hỏi về chuyện “người xưa có cả thiên hạ để truyền cho con cháu”.

• Với Quốc Hiến trả lời: “Dẫu khác họ cũng còn không nên, huống chi là cùng họ” – ông cho là phải.
• Với Quốc Tảng trả lời: “Tống Thái Tổ vốn là một ông lão làm ruộng, đã thừa cơ dấy vận nên có được thiên hạ” – ông kết tội, định giết, đến lúc chết không cho gặp mặt.

=> Thể hiện Trần Quốc Tuấn là một người trung nghĩa, công bằng, nghiêm khắc.

3. Những công lao của Trần Quốc Tuấn

– Những công lao:

• Tổng chỉ huy quân đội nhà Trần hai lần đánh thắng quân Nguyên – Mông
• Tiến cử được nhiều người tài trong sự nghiệp bình Nguyên và xây dựng triều Trần.

– Vai trò to lớn:

• Phong tước lớn: Thái sư Thượng phụ Thượng quốc công Nhân Vũ Hưng Đạo Đại Vương “được ví như thượng phụ (cha vua)
• Hưởng những quyền hạn đặc biệt, được phong tước cho người khác.
• Chỗ dựa tinh thần của vua Trần những lúc vận nước lâm nguy.

=> Một nhân cách sáng ngời vẻ đẹp

Soạn văn Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn ngắn gọn

I. Trả lời câu hỏi

Câu 1. Anh (chị) rút ra được điều gì qua lời trình bày của Trần Quốc Tuấn với vua về kế sách giữ nước?

– Lời trình bày của Trần Quốc Tuấn với vua về kế sách giữ nước:

• Tuỳ thời thế mà có sách lược phù hợp, binh pháp cần vận dụng linh hoạt, không có khuôn mẫu nhất định.
• Điều kiện quan trọng nhất để thắng giặc là toàn dân đoàn kết một lòng.
• Phải giảm thuế khoá, bớt hình phạt, không phiền nhiễu dân, chăm lo cho dân có đời sống sung túc… đó chính là “thượng sách giữ nước”.

– Nhận xét: Trần Quốc Tuấn không chỉ là một vị tướng cơ mưu lược, mà còn biết thương dân.

Câu 2. Chi tiết Trần Quốc Tuấn đem lời cha dặn ra khỏi ý hai người gia nô cùng hai người con và những phản ứng của ông khi nghe câu trả lời của họ có ý nghĩa như thế nào?

– Trần Quốc Tuấn đã có suy nghĩ của riêng mình đối với lời cha dặn: “Để điều đó trong lòng nhưng không cho là phải”.

– Ông đem lời của cha dặn hỏi hai người gia nô và hai người con:

• Với lời của Yết Kiêu và Dã Tượng, ông “cảm phục đến phát khóc, khen ngợi hai người”.
• Với lời của Hưng Vũ Vương, ông “ngầm cho là phải”.
• Với lời của Hưng Nhượng Vương Quốc Tảng, ông nổi giận rút gươm định trị tội và thậm chí sau này không muốn Quốc Tảng nhìn mặt ông lần cuối.

=> Qua những biểu hiện trên đây, ta có thể thấy Trần Quốc Tuấn là một người hết lòng trung nghĩa với vua, với nước, không mảy may tự tư tự lợi. Ông cũng là một người có tình cảm chân thành, nồng nhiệt, thẳng thắn, rất nghiêm trong việc giáo dục con cái.

Câu 3. Đoạn trích đã làm nổi bật những đặc điểm gì về nhân cách của ai những công lao và đức độ của Trần Quốc Tuấn để gián tiếp giải thích Trần Quốc Tuấn? Chỉ ra sự khéo léo của tác giả trong nghệ thuật khắc hoạ chân dung nhân vật (nhân vật được đặt trong những mối quan hệ và những tình huống như thế nào?)

– Đặc điểm nổi bật về nhân cách:

• Trung quân ái quốc
• Một vị tướng tài ba
• Tấm lòng yêu nước thương dân

– Sự khéo léo của tác giả là đã đặt Trần Quốc Tuấn vào nhiều hoàn cảnh, trong nhiều mối quan hệ khác nhau để làm nổi bật nên nhân cách không thay đổi của ông.

Câu 4. Anh chị có nhận xét gì về nghệ thuật kể chuyện trong đoạn trích.

– Cách kể chuyện không đi theo dòng thời gian tuyến tính như ghi chép các sự kiện lịch sử.

– Kết hợp kể những câu chuyện với những lời nhận xét sâu sắc.

Câu 5. Chi tiết về lòng tin của dân chúng vào sự hiển linh của Hưng Đạo Vương, đặc biệt là hình ảnh “tráp đựng kiếm có tiếng kêu” có ý nghĩa gì?

B. Cho thấy lòng cảm phục và ngưỡng mộ của nhân dân đối với Hưng Đạo Vương sâu sắc đến mức họ đã thẩn thánh hoá ông, cho rằng ông đã trở thành thần linh để giúp dân, giúp nước.

II. Luyện tập

Từ những chi tiết trong đoạn trích, anh (chị) hãy tóm tắt lại câu chuyện về Trần Quốc Tuấn (không quá 20 dòng).

Gợi ý:

Hưng Đạo Vương ốm, vua tới thăm và hỏi ông về kế sách giữ nước. Trần Quốc Tuấn đã khẳng định muốn thắng trận phải tùy thời mà tạo thế. Điều cốt yếu là có một đội quân một lòng như cha con. Vả lại phải lấy dân làm gốc, đó là thượng sách giữ nước của đấng quân vương. Từ nhỏ, Trần Quốc Tuấn đã là một người có tư chất, lớn lên lại càng thông minh hơn người. Trước khi mất, cha ông dặn phải lấy cho được thiên hạ. Ông ghi nhớ lời cha nhưng không cho là phải. Đến khi vận nước trong tay, quyền quân quyền nước đều do mình, ông đem lời cha dặn nói với hai gia nô là Dã Tượng, Yết Kiêu thì nhận được lời khuyên can của họ. Ông cảm phục, lấy làm khen ngợi hai người. Một hôm, ông vờ hỏi Hưng Vũ Vương: “Người xưa có cả thiên hạ để truyền cho con cháu, con nghĩ thế nào?”. Hưng Vũ Vương trả lời rằng: “Dẫu khác họ cũng còn không nên, huống chi là cùng họ”, Quốc Tuấn nghe vậy cho là phải. Lại một hôm, cũng câu hỏi đấy, ông hỏi Quốc Tảng – người con thứ hai đã trả lời: “Tống Thái Tổ vốn là một ông lão làm ruộng, đã thừa cơ dấy vận nên có được thiên hạ”, ông kết tội, định giết, đến lúc chết không cho gặp mặt. Trần Quốc Tuấn đã có nhiều công lao đối với đất nước.

Đăng bởi: THPT Nguyễn Đình Chiểu

Chuyên mục: Tài Liệu Lớp 10